W przypadku jazdy samochodem, gdzie mamy 4 koła bardzo duża liczba kierowców bagatelizuje wybór opon i sprowadza zakup do sprawdzenia rozmiaru i jak najniższej ceny. Dlaczego w przypadku motocykla miałoby być inaczej ? Bo zapominamy, że opony to jedyne co nas łączy z asfaltem. Tak jak w przypadku samochodu mamy ich aż 4 i możliwość przewrócenia się nie istnieje (chyba że bierzemy pod uwagę dachowanie), a drobne poślizgi nie zawsze kończą się źle, tak w przypadku motocykla i 2 opon jest już zgoła inaczej.
1. Podział ze względu na przeznaczenie, kształt przekroju i rodzaj bieżnika
Opony enduro - zazwyczaj węższe, o wyraźnym głębokim terenowym bieżniku
Opony turystyczne - spłaszczone na środku, nastawione głównie do jazdy prosto, ewentualnie lekkie przechyły
Opony sportowo-turystyczne - najczęstszy wybór, opony lekko spłaszczone na środku aby przy jeździe prosto była większe pole styku opony z asfaltem, ale nie tak bardzo jak przy turystycznej. Większe możliwości przechylania motocykla na zakrętach, choć wtedy zdecydowanie zmniejsza się pole styku a więc i przyczepność.
Opony sportowe - praktycznie okrągłe, bez spłaszczenia. Niezależnie czy jedziemy prosto czy pochylamy motocykl w zakręcie pole styku opony z podłożem jest cały czas podobna (przy jeździe na wprost mniejsza niż w sportowo-turystycznych czy turystycznych, ale przy przechylaniu - większa).
Slick'i - sportowe opony przygotowane jedynie do jazdy po torze przy dobrej pogodzie (niedopuszczalne w ruchu na drogach publicznych), bez bieżnika, aby była najlepsza możliwa przyczepność.
Przykładowe porównanie przekroju opon:
2. Podział ze względu na zastosowane materiały (1-, 2-, 3- składnikowe)
Opony są zbudowane z pewnej mieszanki, ale nie każdy wie, że nie cała opona musi być jednolita.
Występują opony 1-, 2-, czy 3-składnikowe (napięciowe).
Dla uproszczenia możemy przyjąć, że mamy mieszankę miękką, średnio-miękką i twardą.
Mieszanka miękka
+ szybko się rozgrzewa - nawet przy miejskiej jeździe
+ najlepsza przyczepność
+ świetnie radzi sobie na zakrętach
+ zazwyczaj dobra do jazdy po mokrym
- znika w oczach (bardzo szybkie zużycie - nawet już po 5 tys. km - a w sezonie standardowy motocyklista przejeżdża 10-12 tys. km)
Mieszanka średnio-miękka
+- da się ją rozgrzać przy dłuższej i bardziej agresywnej jeździe po mieście, w trasie bez problemu
+ dobry stosunek przyczepność/zużycie opony
+ najbardziej uniwersalna
+- trzeba pamiętać aby je dobrze rozgrzać
Mieszanka twarda
+ można na nich przejechać duże dystanse (ok 25-35 tys. km)
- wolno się rozgrzewa - w mieście wręcz nie da się jej rozgrzać
- słaba przyczepność puki się nie rozgrzeje
Opony 2-składnikowe / 2-napięciowe
Po 1 składnikowych najpopularniejsze rozwiązanie - choć troszkę droższe (moim zdaniem warto dopłacić).
Część firm stosuje 2 mieszanki (np twardą i średnio miękką), a Metzeler zaproponował dodatkowo zmianę naprężeń stalowego opasania opony, aby efekt był jeszcze trochę lepszy.
Zastosowanie na środku twardszej mieszanki spowoduje, że opona przy turystycznej jeździe (motocykl wyprostowany) będzie mogła pokonać dłuższe dystanse, ale w momencie kiedy chcemy pojeździć po zakrętach docenimy lepszą przyczepność spowodowaną zastosowaniem bardziej miękkiej mieszanki po bokach.
Opony 3-składnikowe / 3-napięciowe
Strefy czerwona i żółte podobnie jak przy 2-napięciowych. W tej wersji Metzeler zaproponował dodatkową zieloną strefę na krawędziach gdzie zwiększył naprężenie stalowego oplotu aby poprawić utrzymanie motocykla w bardzo dużym złożeniu.
Data produkcji: DOT........1908 - te ostatnie cztery cyfry to oznaczenie daty produkcji. Pierwsze dwie to tydzień, a kolejne dwie to rok produkcji. Czyli w poniższym przykładzie opona została wyprodukowana w 19 tygodniu 2008 roku.
FRONT lub REAR - z angielskiego oznacza oponę przednią lub tylną - tak aby ktoś się nie pomylił ;)
Made in... - czyli w jakim kraju wyprodukowano oponę, a E3 w kółeczku oznacza w jakim kraju odbyła się homologacja opony.
Radial lub Diagonal - typ budowy opony
120/70 ZR 17 M/C (58W) - oznaczenie rozmiaru i innych parametrów opony
120 - szerokość opony w mm
70 - stosunek % szerokości do wysokości (najczęściej jednak mylnie mówi się, że jest to wysokość)
R - opona o budowie radialnej
ZR - dodatkowe oznaczenie Z odnoszące się do typu radialnego i indeksu prędkości W - dopisywane automatycznie kiedy opona ma indeks prędkości W
17 - opona pasuje na felgę 17 calową
M/C - opona przeznaczona tylko do motocykli
58 - indeks nośności czyli maksymalne dopuszczalne obciążenie opony (58 oznacza obciążenie do 236 kg) - tabela poniżej
W - indeks prędkości (W oznacza prędkość do 270 km/h) - tabela poniżej
(58W) - w nawiasie oznacza, że jest dopuszczalna większa wartość prędkości niż 270 km/h - dodatkowe informacje znajdziemy w danych technicznych producenta
dodatkowo:
"-" lub B zamiast R - oznacza odpowiednio oponę o budowie diagonalnej i diagonalnej z opasaniem
TT - Tube Type - opona dętkowa (wymaga używania dętki)
TL - Tubeless - opona bezdętkowa
dodatkowe ostrzeżenia/informacje - np maksymalne ciśnienie
kierunek obracania - warto zwrócić uwagę, że opona przednia ma zazwyczaj kierunek obracania niezgodny z kierunkiem bieżnika (nie patrzymy na bieżnik tylko na strzałkę kierunku)
Tabela indeksu nośności:
Tabela indeksu prędkości:
4. Wiek opony - czy ma znaczenie ?
Obecnie większość firm daje 5 lat gwarancji na swoje opony i po tym okresie zaleca ich wymianę.
Większość osób jedynie patrzy na bieżnik lub pęknięcia.
Niestety wiek opony ma znaczenie. Czy kresem jest 5 lat ? Ciężko dać tutaj jednoznaczną odpowiedź.
Firmy produkujące opony twierdzą, że tak. Wynika to z materiałów jakie stosuje się do produkcji opon, które po wyprodukowaniu z każdym kolejnym rokiem tracą swoje właściwości i po ok 5 latach jest to już zauważalne i znaczące.
Testy jednak niespecjalnie potwierdzają tą tezę. Fakt, że różnica jest zauważalna, ale zazwyczaj nie jest jakaś drastyczna (trochę gorszy czas okrążenia, delikatnie słabsza przyczepność na mokrym itp).
Dodać należy fakt, że testowane opony 5 letnie były leżakowane w idealnych warunkach.
Jeżeli jednak chcemy użytkować oponę, która nie była prawidłowo przechowywana (odpowiednia temperatura czy wilgotność) wówczas te różnice już są znaczące i taka 5 letnia opona może mieć o wiele gorsze właściwości jezdne od takiej, która właśnie zeszła z linii produkcyjnej.
Osobiście zawsze kupuję nowe opony i przed zakupem pytam się o datę produkcji opon. Jeżeli zostały wyprodukowane w ostatnich 12 miesiącach uznaje je za nowe, a jak są starsze to już traktuje je jako leżakowane i jeżeli się na nie decyduje to chce je kupić taniej niż te które niedawno zeszły z linii produkcyjnej.
Znaczenie ma również sam fakt użytkowania opon. Prawidłowe ciśnienie czy odpowiednie zimowanie motocykla też będą wpływały na długość życia i właściwości naszych opon.
Z racji, że zazwyczaj nie znamy przeszłości opon leżakowanych, używanych, założonych w naszym "nowym-używanym" motocyklu warto te 5 lat potraktować jako faktyczny koniec opon.
Przykład:
Kupiliśmy nowe opony które miesiąc temu zostały wyprodukowane, założyliśmy je na motocykl, jeden sezon pojeździliśmy (4 tys. km) a następnie odstawiliśmy motocykl do garażu na 3 lata (motocykl stał na nóżce bocznej). Kiedy po tym okresie chcemy znowu jeździć motocyklem należy bacznie przyjrzeć się oponie ponieważ przez takie dłuższe obciążenie opon w jednym miejscu i to lekko z boku (motocykl na nóżce bocznej jest lekko przechylony) może się zdarzyć, że zostały zniekształcone co dyskwalifikuje je z dalszej eksploatacji. Nie ma znaczenia, że mają tylko 4 lata i dobry bieżnik.
5. Kiedy wymienić oponę ?
mały bieżnik - czyli "łyse" opony i wcale nie są to slicki :)
W Polsce minimalna dopuszczalna wartość głębokości bieżnika to 1,56 mm. Jednak dla motocyklistów zaleca się minimum 3 mm.
widoczne druty - czyli jakby ktoś nie zauważył "łysych" opon
Pęknięcia / zniekształcenia osnowy opony (boków)
Przebita opona
Nie zaleca się naprawiania opon motocyklowych.
Przedniej kategorycznie nie wolno naprawiać, tylną czasami można choć osobiście nie polecam.
Tymczasowo można zastosować "koło zapasowe w sprayu" lub komplet naprawczy do opony motocyklowej.
wiek opony
Zaleca się niestosowanie opon starszych niż 5 lat.
właściwości jezdne
Nie tylko wynikające z powyższych uszkodzeń/wieku opon, ale również z naszych doświadczeń czy odczuć. Co z tego, że założyliśmy niedawno nowe opony jak czujemy przy każdym zakręcie uślizgi, brakuje nam pewności w prowadzeniu, czy nie wiemy czego możemy się po tych oponach spodziewać. Warto wtedy również zmienić opony (obecne np sprzedać).
6. O czym należy pamiętać jak już założymy nowe opony ?
Nowe opony są pokryte specjalnym preparatem aby mogły spokojnie sobie leżakować. Dopóki preparat jest na oponie może się ona ślizgać, stąd zaleca się bardzo ostrożne jeżdżenie przez co najmniej pierwsze 100 km.
