Olej

Olejów silnikowych jest całe mnóstwo, więc skąd mamy wiedzieć, który wybrać ? Który jest najbardziej odpowiedni do naszego motocykla ?
Zanim wybierzemy olej warto odpowiedzieć sobie na krótkie pytanie:
Po co mi olej w silniku ?
Olej silnikowy odpowiada za zmniejszenie tarcia poszczególnych elementów czyli smarowanie jednostki napędowej. Pełni również funkcję chłodzenia silnika oraz dba o jego wewnętrzną czystość.

Sprawdzanie poziomu oleju w silniku
Na kursie na prawo jazdy zapewne tylko dowiedziałeś się jak sprawdzić poziom oleju w silniku (i to tylko w tym motocyklu jakim się uczyłeś). Warto abyś wiedział, że najczęściej występują 2 rodzaje miarek do sprawdzania poziomu oleju w silniku.

Pierwsza: wizjerek (szybka), przez którą jesteśmy w stanie zobaczyć poziom oleju.

Jak sprawdzić ?
1. motocykl stawiamy pionowo na równej powierzchni
2. silnik musi być wyłączony i chłodny (tzn. po zgaszeniu odczekajmy ok 10 min. aby olej spłynął do tzw. miski olejowej)
3. na wizjerku sprawdzamy poziom oleju - obok lub na nim powinny być kreski oznaczające poziom minimalny oraz maksymalny - widoczny poziom oleju powinien być pomiędzy tymi wartościami
(na powyższym zdjęciu wartości min i max zaznaczyłem dodatkowo czerwonymi kreskami aby były bardziej widoczne)

Druga: miarka typu bagnetowego - znana również z samochodów - takie rozwiązanie znajdziemy np w Yamaha XJ6.

Jak sprawdzić ?
1. motocykl stawiamy pionowo na równej powierzchni
2. silnik musi być wyłączony i chłodny (tzn. po zgaszeniu odczekajmy ok 10 min. aby olej spłynął do tzw. miski olejowej)
3. miarkę wykręcamy i wyciągamy

4. następnie przecieramy tak aby była czysta (zwłaszcza końcówka na której jest podziałka i oznaczenie wartości minimalnej i maksymalnej

5. wkładamy miarkę w to samo miejsce z którego ją wyjęliśmy - ale bez wkręcania!

6. wyjmujemy miarkę i sprawdzamy gdzie zaznaczył się olej - powinien być pomiędzy minimum a maksimum na pokreskowanym polu

Wymiana oleju silnikowego - kiedy ?
Jest kilka zasad, których warto przestrzegać.

Olej wymieniamy co 6-10 tyś km lub/i co sezon 

(dodatkowo zawsze na początku sezonu)

Skąd rozbieżność między 6 a 10 tyś km ?
Taka duża różnica zależna jest od kilku czynników:
- temperatura w jakiej jeździmy (im wyższa - bliżej maksa - tym skraca się czas między wymianami)
- sposób jazdy (dłużej pojeździmy na jednym oleju gdy jeździmy głównie w trasie i na niskich obrotach niż po mieście na wysokich obrotach)
- jakość oleju - niestety na najtańszych olejach zazwyczaj pojeździmy troszkę krócej

Przykład
Na początku sezonu olej został wymieniony. W sezonie zrobiłeś 3 tyś km. Po zimie olej nie nadaje się już do dalszej eksploatacji więc mimo niskiego przebiegu należy wiosną przed jazdą znowu go wymienić.
Przykład 2 - jazda spokojna
Na początku sezonu olej został wymieniony. We wrześniu masz już przejechane 10 tyś km i nie masz ochoty jeszcze kończyć sezonu. Wówczas wymieniasz olej i dokańczasz sezon z wynikiem łącznym 12 tyś km. Pamiętaj, że wiosną znowu czeka Cię wymiana oleju (mimo iż przejechałeś na nowym oleju zaledwie 2 tyś km.

Pamiętaj, że razem z olejem zawsze wymieniamy również filtr oleju

Wybór właściwego oleju silnikowego
1. Wybieraj tylko oleje specjalnie przeznaczone do silników motocyklowych.
Oleje produkowane do samochodów nie są przygotowane do pracy w tak ciężkich warunkach jakie panują w silniku motocyklowym (duża moc, mokre sprzęgło, bardzo duże obciążenie skrzyni biegów, wysokie obroty silnika).

2. 2T czy 4T ? 
Jest to oznaczenie określające typ silnika (jak nie wiecie jaki macie sprawdźcie w danych technicznych waszego motocykla).
2T - silnik 2-suwowy (większość motorowerów i niektóre motocykle o mniejszych pojemnościach, np. typu Cross)
4T - silnik 4-suwowy (zdecydowana większość motocykli)

3. Mineralny, półsyntetyczny czy 100% syntetyczny ?
Oleje te różnią się przede wszystkim bazą olejową oraz dodatkami uszlachetniającymi olej.
Można powiedzieć różnią się od siebie takimi parametrami jak konsystencja, lepkość, właściwości smarownicze czy temperaturą w jakich optymalnie pracują.
Obecnie najbardziej prace trwają na olejami syntetycznymi.

Bardzo dużym błędem jest myślenie, że wraz z zużyciem silnika należy zmienić olej z pełnego syntetyka na pół syntetyk, a następnie mineralny. Oczywiście takie przejście jest możliwe, ale tracimy bardzo dużo na parametrach. Zamiast takiej zmiany zalecane jest sprawdzenie silnika pod kątem ewentualnych nieprawidłowości i wymiany zużytych części, uszczelek. Następnie zalewanie najlepszym dostępnym olejem czyli pełnym syntetykiem.

Również możecie się spotkać ze stwierdzeniem, że jeżeli w silniku był już olej np mineralny to nie można przy zmianie wymienić go na pół syntetyk a już w ogóle na pełen syntetyk.
Jest to błędne myślenie. Ktoś wlał mineralny albo dlatego, że był tańszy, albo nie chciało mu się naprawiać silnika. W pierwszym przypadku nie ma przeciwwskazań do wlania nawet od razu syntetycznego oleju. W drugim warto sprawdzić w jakiej kondycji jest nasz silnik, jeżeli nie ma większych oznak zużycia śmiało można wlać olej syntetyczny. Jeżeli olej mineralny był wlany aby uszczelnić delikatnie nasz silnik (jest bardziej gęsty) wówczas po wlaniu półsysntetyka czy syntetyka, może okazać się, że mamy drobne wycieki. Należy wówczas wymienić zużyte części silnika/uszczelki. Oleje półsyntetyczne i syntetyczne oprócz tego, że są mniej gęste mają również więcej substancji czyszczących silnik.

PS poza bardzo starymi konstrukcjami (bardzo stare to nie lata '90 tylko np '60) nie używa się olejów mineralnych.

4. Lepkość, np 10W40, czyli tzw. specyfikacja SAE
Tak na prawdę możemy podzielić to oznaczenie na 2 części: 10W, oraz 40.
Pierwsza część z literką W od Winter czyli zimowy, określa lepkość oleju przed płynięciem w niskiej temeraturze (minimalna temperatura powietrza !), a oznaczenie po literze W lepkość w temperaturze maksymalnej (powietrza !) w jakiej będzie pracował silnik/olej.
Przy czym podane 10W40 nie oznacza zakresu od 10 do 40 stopni C - są to tylko symbole.

Warto pamiętać, że np. im druga wartość wyższa tym olej może pracować przy wyższych temperaturach otoczenia, ale jednocześnie występują również większe opory tłoczenia oleju, a c za tym idzie straty energii i możliwy wzrost zużycia paliwa. Czyli coś kosztem czegoś, albo ochrona albo małe spalanie.

Zwróćcie uwagę na poszczególne zakresy temperatur, np.:
10W40 - optymalnie pracuje i smaruje nasz silnik w temperaturach od ok -25 st.C do +35 st. C
Przy -25 stopniach nie ma opcji abym wyjechał motocyklem, ale +35 stopni jest już spokojnie osiągane w Polsce latem, stąd zamiast 10W40 osobiście wybrałem olej 15W50, który pracuje nominalnie w zakresie od -20 stopni do +50 stopni co daje mi spory zapas latem, zwłaszcza gdy planuję podróż w ciepłe kraje lub "katuje" silnik po mieście.

5. Standardy API
Są to standardy jakościowe stworzone przez American Petroleum Institute.
W przypadku pojazdów z silnikiem benzynowym API dało oznaczenie Sx, Gdzie Sx oznacza kolejną literę alfabetu w miarę jak tworzą się nowe standardy przy czym nowsze klasy jakościowe zastępują wszystkie starsze klasy. Czyli jeżeli w instrukcji Waszego motocykla producent zaleca klasę API SJ, to można śmiało brać olej z API SL lub API SM itd.
Obecnie najnowsza klasa to API SM.

6. Standardy JASO
Standard wprowadzony przez Japanese Automotive Standards Organisation.
Specyfikacja, która dotyczy motocykli 4 suwowych (4T) i która jako jedyna sprawdza jak olej sprawuje się w konstrukcji gdzie jeden olej służy zarówno do smarowania silnika i skrzyni biegów (JASO MB) oraz jeszcze jest wykorzystywany przy mokrym sprzęgle (JASO MA).
Zazwyczaj interesuje nas JASO MA, w którym wyróżniamy JASO MA1 oraz JASO MA2, które jest do bardziej obciążonych konstrukcji.
Dokładniej mówiąc różnica w MA zależy od współczynników tarcia dynamicznego (DFI), tarcia statecznego (SFI) i czasu potrzebnego do zaprzestania ślizgania się sprzęgła (STI).

Podsumowanie
Najważniejsze to sprawdzić o jakich parametrach olej przewidział producent motocykla - np. w instrukcji obsługi. Następnie należy sprawdzić jakie normy już są nie aktualne i jakie je zastępują. Później zweryfikuj stan swojego silnika (aby dobrać olej zgodnie z pkt. 3) i warunki w jakich będziesz się poruszał (pkt. 4).
Część firm reklamuje się, że przewyższa podane standardy, oczywiście do ekstremalnych jazd warto wtedy wybrać taki produkt, ale do codziennej eksploatacji nie ma takiej potrzeby.
To jaką konkretną firmę wybierzemy ma zazwyczaj nieduże znaczenie jeśli porównujemy podobne cenowo firmy i często jest związana  z przywiązaniem do jakiejś konkretnej marki.